Osoby

JANUSZ Jan, właśc. Jan Pik (2 XII 1881 Warszawa - 14 IV 1935 Warszawa), aktor, reżyser, dyr. teatru. Po ukończeniu gimn. i występach na scenie amatorskiej debiutował 16 I 1904 w roli tyt. w "Urielu Akoście" w T. Ludowym w Warszawie. Na scenie tej występował do jesieni tego roku, po czym przeniósł się do Lwowa. W 1904-06 występował w T. Miejskim we Lwowie, a w 1906-08 w Łodzi. Od 30 VII 1908 został przyjęty do zespołu WTR i grał na scenie T. Rozmaitości aż do 1919. Tu też zaczął reżyserować, m.in. 2 XII 1915 "Noc listopadową". W okresie I wojny świat. z ramienia Zarządu Zrzeszenia T. Rozmaitości wraz z K. Junoszą-Stępowskim czuwał nad stroną techniczną pracy w tea­trze. W sez. 1919/20 był głównym reżyserem w T. Pol­skim i T. Wielkim w Poznaniu; następnie powrócił do Warszawy i pracował kolejno w T. Polskim i Małym (1920-23), w T. Komedia (sez. 1923/24, gdzie był rów­nocześnie zastępcą dyr.), w T. Szkarłatna Maska (1925, także jako współdyr. obok K. Biernackiego), w T. Ćwiklińskiej i Fertnera (sez. 1926/27), w T. Miejskich (1927-34, na scenach T. Narodowego, Nowego i Let­niego) i na scenach TKKT (sez. 1934/35). W sierpniu 1924 grał i reżyserował gościnnie w T. Polskim w Wilnie. W pierwszych latach pracy aktorskiej grał role aman­tów i bohaterów, w których określany był jako "arty­sta sumienny, zdolny i wytworny" (J. Czempiński), później przeszedł do ról charakterystycznych i komicz­nych. Grał m.in. Aresa ("Noc listopadowa"), Rycerza Czarnego i Hetmana ("Wesele"), Sawę ("Sen srebrny Salomei"), Zawiszę Czarnego ("Zawisza Czarny"), Karola Moora ("Zbójcy"), Jakuba ("Głupi Jakub"), Witusia ("Skiz"), Kuternogę ("Diabeł i karczmarka"). Majora ("Pan Geldhab"), Janusza ("Pan Jowialski"). Od I wojny świat. działał też jako reżyser; jego największymi sukce­sami w tej dziedzinie były (poza wymienioną "Nocą listopadową") inscenizacje "Judasza z Kariothu" (1916, T. Rozmaitości Warszawa) i "Księgi Hioba" (1921, T. Ma­ły Warszawa). Grał też w filmach pol., m.in. w "Dzie­jach grzechu" (1911), "Tamtym" (1921). Był zasłużonym członkiem ZASP i wieloletnim sekretarzem zarządu tego związku.
Bibl.: Banaszkiewicz, Witczak; Czempiński: Teatry w Warsza­wie s. 210 (il.); Lorentowicz: T. Polski; Owerłło; Pajączkowski: Teatr lwow.; 75 lat T. Pol. w Poznaniu s. 410; Express por. 1935 nr 105; Kur. warsz. 1908 nr 209, 1923 nr 267, 1925 nr 64, 1935 nr 104, 109 (Dod. Ilustr. - il.); Afisze, MTWarszawa; Straus: Repertuar 1914-15, 1915-16.
Ikon.: Fot. pryw. i w rolach - IS PAN, MTWarszawa.
Film: 1934 - Czy Lucyna to dziewczyna?
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973