Przedstawienia

Opera w 4 aktach; libretto: Lorenzo da Ponte, wg Pierre Beaumarchais'go.
Prapremiera: Wiedeń 1 V 1786.
Premiera polska: Warszawa 1885.
Osoby: hrabia Almaviva - baryton; Hrabina - sopran; Zuzanna, jej po­kojówka - sopran; Figaro, pokój owiec hrabiego - bas; Cherubin, paź - sopran; Marcelina, klucznica - mezzosopran; Bartolo, lekarz - bas; Basilio, nauczyciel śpiewu - tenor; Don Curzio, sędzia - tenor; Antonio, ogrod­nik, wuj Zuzanny - bas; Basia, jego córka - sopran; służba dworska, wie­śniacy, wieśniaczki.
Akcja rozgrywa się w Agaos Frescas, zamku hrabiego Almavivy, w pobliżu Sewilli, pod koniec XVII w.
Akt I. Sprytny Figaro, niegdyś sewilski cyrulik, a obecnie pokojowiec hrabiego Almavivy, ma poślubić Zuzannę, służącą Hrabiny. Jednak hrabia, który sam chciałby nawiązać romans z piękną dziewczyną, pozornie zgadzając się na ten związek, zamierza jednocześnie, niby w dowód łaski i szczególnego zaufa­nia, wysłać Figara z sekretną misją - aż do Londynu. Tymcza­sem zjawia się w zamku Marcelina; Figaro pożyczył niegdyś od niej znaczną sumę, obiecując poślubić ją w wypadku, gdyby nie był w stanie zwrócić długu w terminie. Teraz zgłasza ona swe pretensje do Figara, w czym sekunduje jej dzielnie stary doktor Bartolo; pragnie on zemścić się na Figarze za pokrzy­żowanie dawnych jego matrymonialnych planów względem pięk­nej Rozyny, obecnej małżonki hrabiego Almavivy, a z drugiej strony pragnie uwolnić się od Marceliny, która zostawszy przed laty matką jego dziecka, mogłaby go obecnie zmusić do mał­żeństwa.
Sytuację gmatwa jeszcze młody, przystojny, a przy tym nad­miernie kochliwy paź Cherubin. Jego zaloty do milutkiej Basi, córki ogrodnika Antonia, która również wpadła w oko hrabie­mu, jego strzelanie oczami za Zuzanną, wreszcie wzdychanie do Hrabiny są panu wyraźnie nie na rękę, toteż przyłapawszy pazia sam na sam z Basią, postanawia usunąć go z zamku. Stra­piony paź udaje się do Zuzanny, by prosić o wstawiennictwo u Hrabiny (aria "Non so piu"). Ledwie jednak zamienił kilka słów z Zuzanną, zjawia się niespodzianie hrabia. Cherubin kryje się pod krzesłem i mimo woli słucha czułych słów, jakimi Almaviva stara się usidlić Zuzannę. Gdy jego schronienie zostaje od­kryte, gniew hrabiego nie ma granic. Ubłagany jednak przez Zuzannę i Figara hrabia zgadza się przebaczyć Cherubinowi i zamienia wyrok banicji na... patent oficerski, stawiając jed­nak warunek, by Cherubin tego dnia jeszcze odjechał do pułku, w którym ma służyć. I akt opery kończy się słynną arią ("Non piu andrai"), w której Figaro maluje Cherubinowi blaski i cienie wojskowej służby.
Akt II. Hrabina prosi bożka miłości Amora, by powrócił jej serce zaniedbującego ją coraz bardziej, a zarazem dręczą­cego ją wciąż bezpodstawną zazdrością małżonka (aria "Porgi amor"). Przybywa Zuzanna i Figaro, który odkrył już całą sprytną intrygę hrabiego, i teraz wspólnie z Hrabiną planują podstęp: Zuzanna naznaczy hrabiemu schadzkę w parku wieczorem, a za­miast niej zjawi się przebrany w szaty niewieście Cherubin. Gdy sprawa się wyda, hrabia, by uniknąć śmieszności, będzie musiał dać zezwolenie na rychły ślub Figara z Zuzanną. Przy­bywa Cherubin i pouczony o swej roli, zaczyna przebierać się w suknie Zuzanny (aria Cherubina "Voi che sapete"). Wtem sły­chać pukanie do drzwi - to przybywa zazdrosny o żonę hra­bia. Przerażony Cherubin kryje się w alkowie, niestety po­trącił jakiś sprzęt, co wzbudza podejrzenie hrabiego. Ponieważ Hrabina wzbrania się otworzyć drzwi do alkowy, Almaviva po­dąża po narzędzia ślusarskie, zabierając żonę, by nie mogła wypuścić domniemanego kochanka. W porę zjawia się Zuzanna: uwalnia Cherubina i sama zamyka się w alkowie, paź zaś przez okno wyskakuje do ogrodu. Gdy hrabia wraca i zabiera się do wyważenia drzwi, z alkowy wychodzi... Zuzanna. Hrabia już gotów jest przeprosić żonę za niesłuszne podejrzenie, gdy zjawia się ogrodnik Antonio i skarży się, że ktoś wyskakując przez okno z pokoju Hrabiny podeptał mu rosnące tam kwiaty. Wprawdzie Figaro bierze winę na siebie, niemniej jednak hrabia znowu wietrzy podstęp. Przybywa Marcelina w towarzystwie Bartola i Basilia, by nalegać na Figara o zwrot długu albo - ślub. Ponieważ Figaro odmawia, hrabia wyznacza rozprawę są­dową.
Akt III. Zuzanna powiadamia hrabiego, iż może nocą spo­tkać się z nim w ogrodzie. Almaviva jest uszczęśliwiony, jednak podsłuchane przypadkiem jakieś nieostrożne słówko Figara bu­dzi w nim podejrzenie, że Zuzanna w gruncie rzeczy zamierza tylko zadrwić z niego. Dręczy hrabiego zarówno zazdrość o szczęśliwego Figara, jak głęboko zraniona miłość własna. Spo­dziewa się wziąć odwet na swym pokojowcu podczas zapowie­dzianego procesu (aria "Hai gia vinta la causa").
Przewód sądowy nie wypada jednak po myśli hrabiego. Oka­zuje się bowiem, że Figaro jest właśnie zaginionym dzieckiem Marceliny i Bartola, wobec czego oczywiście upadają pretensje Marceliny, szczęśliwej z odzyskania syna. Hrabia łudzi się jeszcze, że pozyska względy Zuzanny, Hrabina znów pragnie raz na zawsze pohamować niewiernego męża. Postanawia przebrać się w szaty Zuzanny i udać się na schadzkę, by zdemaskować i ośmieszyć hrabiego. Zuzanna na polecenie Hrabiny pisze od­powiedni liścik i doręcza go hrabiemu w momencie, gdy do Hrabiny przybyły tłumnie wiejskie dziewczęta, by prosić ją o wzięcie udziału w zabawie. Ogrodnik Antonio demaskuje ukrytego wśród nich Cherubina. Hrabia chce przykładnie uka­rać zuchwalca, lecz nie może tego uczynić i musi nawet dać zgodę na jego małżeństwo z Basią, która oto publicznie przy­pomina hrabiemu, że kiedyś, zalecając się do niej, obiecywał spełnić każde jej życzenie.
Akt IV. Odsłona 1. Hrabina z Zuzanną nie powiadomiły niestety o swych planach Figara, który wyśledził, że Zuzanna potajemnie doręczyła hrabiemu jakiś liścik. W jego sercu budzi się zazdrość, a utwierdza ją jeszcze spotkanie Basi szukającej szpilki, którą list był spięty i którą z rozkazu hrabiego ma oddać Zuzannie (arietta "L'ho perdutta mia meschina"). Postanawia zatem Figaro udać się również na schadzkę, by dać nauczkę hrabiemu i zemścić się na Zuzannie.
Odsłona 2. Podczas nocnej sceny w ogrodzie następuje seria zabawnych nieporozumień: hrabia bierze własną żonę za Zu­zannę, Figaro znów Zuzannę za Hrabinę, której przez zemstę czyni miłosne wyznania. Gdy sytuacja wreszcie się wyjaśnia, skruszony hrabia błaga żonę o przebaczenie, aby zaś położyć kres plotkom, daje wreszcie upragnione zezwolenie na ślub Zu­zanny i Figara.
Opracowując libretto "Wesela Figara", musiał da Ponte, utalento­wany poeta włoski, złagodzić znacznie ostrze zjadliwej satyry polityczno-społecznej, jaką przepojony był oryginał Beaumarchais'ego. I bez tego treść sztuki, w której przedstawiciel stanu mieszczańskiego triumfuje nad arystokratą, była na owe czasy czymś bardzo śmiałym, jednak cesarz Józef II - od którego zależała zgoda na wystawienie opery - podbity urokiem dzieła, dał swe zezwolenie i mimo rozlicznych intryg niebawem odbyła się premiera. Kompozytor sam czuwał nad przygotowaniem dzie­ła; wykonawcami głównych partii byli znakomici artyści. Opera odniosła ogromny sukces.
Niesłabnące do dziś powodzenie Mozartowskiego arcydzieła ma swe źródło nie tylko w nieodpartym komizmie sytuacyjnym znakomitego libretta, ale przede wszystkim w fakcie, że "Wesele Figara" jest wspaniałą komedią charakterów, ukazującą plastycz­nie zalety, przywary i śmiesznostki ludzkiej natury. Wszystkie działające postaci, z pobocznymi włącznie, otrzymały niezwykle wyrazistą i trafną charakterystykę muzyczną, tak w ariach, jak i scenach zespołowych. Na nie osiągnięte nigdy przedtem w ope­rze szczyty kompozytorskiego mistrzostwa wznoszą się dwa wielkie finały, z których każdy pod względem formalnym sta­nowi zamkniętą całość, rządzącą się własnymi prawami wewnętrz­nego rozwoju. Wszystko to sprawia, że "Wesele Figara" należy po dziś dzień do najwspanialszych arcydzieł w dziedzinie kome­dii muzycznej.
Źródło: Przewodnik Operowy Józef Kański, PWM 1997

Ukryj streszczenie